تامین مالی از طریق بازار سرمایه - بخش سوم

 

در این شماره از روش­های تامین مالی بازار سرمایه به تامین مالی از طریق اوراق مشارکت می­رسیم:

شرایط انتشار اوراق مشارکت

 

طبق تعریف قانون انتشار اوراق مشارکت مصوب 1376 مجلس شورای اسلامی، اوراق مشارکت، اوراق بهادار بانام یا بی‌نامی است که به منظور تأمین مالی طرح‌های مشخص تولیدی و خدماتی سودآور توسط دولت، سازمان‌های دولتی یا شرکت‌های تعاونی یا سهامی منتشر می‌شود. طبق آیین‌نامة انتشار اوراق مشارکت مصوب هیأت وزیران و آیین‌نامة انتشار اوراق مشارکت توسط شرکت‌های بورسی، مرجع صدور مجوز و ثبت اوراق مشارکت بسته به ماهیت ناشر بصورت زیر خواهد بود:

• اوراق منتشره توسط بانک‌ها و مؤسسات اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی: بانک مرکزی
• اوراق منتشره توسط وزارتخانه‌ها و شهرداری‌ها: بانک مرکزی
• سایر اوراق: سازمان بورس و اوراق بهادار

اوراق مشارکت برای ناشر آن مزایایی از قیبل دسترسی به منابع خرد طبقات مختلف مردم، دسترسی یکباره به کل منابع در ابتدای طرح و هزینه‌های مالی کمتر نسبت به تأمین مالی بانکی خواهد داشت. همچنین سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت برای سرمایه‌گذاران مزایایی از قبیل بهره‌مندی از نرخ سود بدون ریسک بالاتر از سپردة بانکی و معافیت سود علی‌الحساب از مالیات را بهمراه دارد.

شرایط و الزامات عمومی انتشار اوراق مشارکت:

• سقف انتشار اوراق:

1. اوراق دولتی: به تشخیص بانک مرکزی و در چارچوب بستة سیاستی
2. اوراق غیردولتی: متناسب با ارزش ویژة ناشر و ارزش طرح

• ناشر بورسی: حداکثر تا 70% ارزش ویژة شرکت و 50% سرمایه گذاری ریالی طرح
• غیربورسی: به تشخیص سازمان بورس
• سقف نرخ سود علی‌الحساب: 20 درصد
• طرح مورد نظر باید توجیه اقتصادی فنی و مالی داشته باشد البته می‌توان بسته‌ای شامل یک یا چند طرح رابه عنوان موضوع انتشار مطرح نمود.
• بازار ثانویه: فقط فرابورس ایران

ارکان انتشار اوراق مشارکت:

• ناشر: شرکتی که نیاز به تأمین مالی دارد.
• هیأت پذیرش: سازمان بورس یا هیأت متشکل در بانک مرکزی است که وظیفة صدور موافقت اصولی و مجوز انتشار اوراق را بسته به ماهیت ناشر بر عهده دارد.
• عامل: شحصیت حقوقی عامل فروش اوراق و پرداخت سود و بازخرید اوراق است که می‌تواند از بین فرابورس ایران، شعب یک شرکت کارگزاری یا شعب یک یا چند بانک معین انتخاب شود.
• حسابرس.
• مشاور فنی: مشاور فنی مرتبط با موضوع طرح دارای صلاحیت و رتبه از معاونت برنامه‌ریزی راهبردی ریاست جمهوری جهت تأیید توجیه فنی طرح.
• امین: یک نهاد مالی ناظر بر نحوة مصرف وجوه و نگهداری حسابهاست که توسط ناشر معرفی شده و صلاحیت آن مورد تأیید هیأت پذیرش قرار می‌گیرد.
• ضامن: ضمانت‌کنندة پرداخت سودهای علی‌‌الحساب و اصل اوراق در سررسید است که توسط ناشر و از بین بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی و شرکت‌های تأمین سرمایه معرفی می‌شود.
• متعهد پذیره نویسی: ضامن خرید اوراق در عرضة عمومی اولیه است که توسط ناشر و از بین شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌ها یا شرکت‌های تأمین سرمایه معرفی می‌شود.
• بازارگردان: ضامن نقدشوندگی اوراق در بازار ثانویه است که توسط ناشر و از بین شرکت‌های کارگزاری دارای کفایت سرمایه یا شرکت‌های تأمین سرمایه معرفی می‌شود.

مراحل اجرای این روش:

مراحل انتشار اوراق مشارکت بسته به معافیت یا عدم‌معافیت آن از ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار متفاوت است.

• مراحل انتشار اوراق لازم به ثبت نزد سازمان:

1. اخذ موافقت اصولی از سازمان بورس:

• تکمیل بیانیه ثبت
• تهیه گزارش توجیهی طرح و تایید آن توسط حسابرس معتمد سازمان بورس
• نامه اعلام قبولی سمت توسط هر یک از ارکان انتشار اوراق مشارکت

1. برگزاری مجمع فوق العاده ناشر
2. دریافت مجوز انتشار

• ارائه یک نسخه از قرارداد ارکان انتشار اوراق مشارکت شامل امین، ضامن، حسابرس، عامل، متعهد پذیره نویسی
• ارائه اعلامیه فروش اوراق مشارکت
• ارائه تاییدیه بانک در خصوص اختصاص حساب بانکی برای جمع آوری وجوه

1. چاپ و توزیع و فروش اوراق
2. عرضة نتایج به سازمان بورس و احراز پذیره‌نویسی و برداشت وجوه:

• ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﺮﺿﻪ اوراق ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻇﺮف 15 روز ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ ﮔﺮدد
• ﻋﺮﺿﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻬﻠﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻜﻤﻴﻞ ﮔﺮدد.
• ﻣﺘﻌﻬﺪ ﭘﺬﻳﺮهﻧﻮﻳﺲ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ .
• ﮔﺰارش ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻬﻴﻪ و ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد.
• ﻛﺎرﻣﺰد ارﻛﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺴﺎﺑﺮس، اﻣﻴﻦ، ﻋﺎﻣﻞ و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﭘﺬﻳﺮهﻧﻮﻳﺴﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدد.
• ﻧﺎﻣﻪ اﺟﺎزه ﺑﺮداﺷﺖ از وﺟﻮه اوراق ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد.

 

مدت زمان اجرای این روش:

تخمین این مشاور از مدت زمان لازم برای انتشار اوراق مشارکت، از شروع تهیة گزارش توجیهی تا روز دریافت مجوز برداشت وجوه، بسته به نوع آن به شرح زیر است:

• اوراق معاف از ثبت نزد سازمان: حداقل 3 ماه
• اوراق لازم به ثبت نزد سازمان: حداقل 4 ماه

هزینه‌های انتشار اوراق مشارکت:

تخمین این مشاور از هزینه‌های انتشار اوراق مشارکت بسته به نوع آن بشرح زیر است:

1. حق‌الزحمة مشاور عرضه: 300 تا 500 میلیون ریال (در سال اول)
2. حق‌الزحمة حسابرس: 50 تا 150 میلیون ریال (در سال اول)
3. کارمزد امین: 300 الی 500 میلیون ریال (در هر سال)
4. کارمزد ضامن: حدود 1 تا 5/2 درصد اوراق منتشره (در هر سال)
5. کارمزد عامل فروش: کمتر از 5/0 تا 1 درصد اوراق منتشره (در سال اول)
6. کارمزد متعهد پذیره‌نویسی: بین 1 تا 5/2 درصد اوراق منتشره (در سال اول)
7. کارمزد مشاور پذیرش (در صورت تمایل به پذیرش اوراق در فرابورس): 50 تا 150 میلیون ریال (در سال اول)
8. کارمزد پذیرش در فرابورس: حداکثر 30 میلیون ریال (در سال اول)
9. هزینة تبلیغات و آگهی: 300 تا 1000 میلیون ریال (در سال اول)
10. کارمزد بازارگردان: حدود یک درصد اوراق منتشره (در هر سال)

مثال اوراق مشارکت لیزینگ ایران و شرق

• ناشر: شرکت لیزینگ ایران و شرق (سهامی خاص)
• موضوع انتشار: تأمین مالی خرید دستگاه های پزشکی توسط ناشر و واگذاری آن به متقاضیان
• نرخ اوراق: علی الحساب سالانه 17% معاف از مالیات که بعدا به دلیل تغییر بسته بانک مرکزی به 20 درصد افزایش یافت.
• سررسید اوراق: 4 سال از تاریخ انتشار
• نوع اوراق: با نام قابل معامله در فرابورس (اوراق در فرابورس پذیرش شده و قابل معامله است)
• ارزش اسمی هر ورقه: یک میلیون ریال
• حجم کل اوراق منتشره: 000ر80 میلیون ریال
• ضامن: بانک پارسیان (سهامی عام)
• مشاور عرضه، بازارگردان و متعهد پذیره نویسی: شرکت تأمین امین (سهامی خاص)
• عامل فروش: بانک پارسیان از طریق شرکت کارگزاری پارسیان (سهامی خاص)
• شیوة پذیره نویسی: عرضة اولیه در بازار سوم فرابورس
• نحوة پرداخت سود: هر 3 ماه یک بار از طریق شرکت سپرده گذاری مرکزی
• معاملات ثانویه: از طریق بازار چهارم فرابورس